Markaziy Osiyoning eng yirik shaharlarida issiqlik bilan bog‘liq yuqori ortiqcha o‘lim qayd etilgan. Bu haqda Jahon banki va Tabiiy ofatlar xavfini kamaytirish global jamg‘armasi hisobotida aytiladi.
Toshkent, Ostona va Bishkek shaharlarida bu ko‘rsatkich yiliga 100 ming aholiga 19 tadan 21 tagacha, Ashxobodda 25-28 tagacha yetadi. 2090-yilga kelib, anomal yuqori harorat bilan bog‘liq umumiy o‘lim faqat mintaqaning yirik shaharlarida, shu jumladan Toshkent va Ostonada yiliga 10 dan 23 ming kishigacha yetishi mumkin.
Issiq allaqachon sog‘liq va iqtisodiyotga sezilarli ta’sir ko‘rsatmoqda. 2023-yil holatiga ko‘ra, haroratning ko‘tarilishi 87 mingdan ortiq to‘liq band bo‘lgan ish o‘rinlarining yo‘qolishiga olib keldi, shu jumladan O‘zbekistonda 22 mingdan ortiq va Ozarbayjonda 18 mingga yaqin.
Ashxobod 2050-yilga borib issiqlikdan yillik iqtisodiy yo‘qotishlar yalpi ichki mahsulotning 2 foizidan oshishi mumkin bo‘lgan to‘qqizta shahar qatoriga kirdi. Qirg‘izistonda issiq har yili 200 km ga yaqin yo‘llarni shikastlaydi, bu esa ta’mirlash uchun katta xarajatlar va transport infratuzilmasining ishlamay qolishiga olib keladi.
Vaziyatni «shahar issiqlik oroli» effekti kuchaytirmoqda – zich qurilishlar, yashil hududlarning yo‘qligi va asfalt yuzalari issiqlik ta’sirini kuchaytirmoqda. Hisobotga ko‘ra, 2050-yilga borib mintaqa shaharlarida issiq kunlar soni uch baravardan ko‘proq oshishi mumkin. Bu, ayniqsa, mintaqa aholisining 70 foizdan ortig‘i aynan shaharlarda istiqomat qilishini hisobga olsak, juda xavflidir.
So‘nggi yigirma yil ichida Yevropa va Markaziy Osiyoda o‘n minglab odamlar jazirama tufayli halok bo‘ldi. 2050-yilga borib bu raqamlar uch baravar oshishi va yo‘l-transport hodisalari qurbonlari soniga tenglashishi mumkin, – deydi hisobot mualliflari.
Haddan tashqari issiqlik, shuningdek, shifoxonalar va energetika tizimlarining haddan tashqari yuklanishiga, uskunalarning ishdan chiqishiga, ta’minot zanjirlarida uzilishlarga olib keladi. U odamlarning ham jismoniy, ham aqliy ish qobiliyatini pasaytiradi, ayniqsa issiqlikka moyil bo‘lgan sohalarda – qurilish, transport va turizmda. Qariyalar va kam ta’minlangan oilalar eng zaif bo‘lib qolmoqda.
Avvalroq O‘zbekiston Favqulodda vaziyatlar vazirligi kutilayotgan issiq havo massasi kirib kelishi fonida o‘zingizni qanday qilib olovda asrash bo‘yicha tavsiyalar bergan edi.
