O‘zbekistonda kontrabanda sigaretalarining yirik partiyalarini ushlash muntazam ravishda amalga oshirilib, musodara qilingan tovarlar orasida BAAda (Jabel-Ali erkin iqtisodiy zonasi) ishlab chiqarilgan Milano va Oris brendlari barqaror o‘rin egallamoqda. Ularning qadoqlarida milliy Texnik reglament talablariga zid bo‘lgan grafik tibbiy ogohlantirishlar mavjud emas.
Aniqlangan qoidabuzarliklar geografiyasi Samarqand, Jizzax, Toshkent viloyati va Farg‘ona vodiysini qamrab oladi. So‘nggi haftalarning o‘zida umumiy qiymati 1,3 mlrd so‘mdan ortiq bo‘lgan 66 ming quti sigareta va yuzlab elektron qurilmalar muomaladan chiqarilgan. Namangan viloyatining Chortoq tumanida qo‘lga olingan eng yirik holatlar orasida jinoiy guruh Qirg‘izistondan umumiy qiymati 215 million so‘mlik 11 mingdan ortiq Milano va Esse Change qutilari, shuningdek, 638 dona elektron sigaretani noqonuniy olib o‘tishga uringan. Mazkur holat yuzasidan Jinoyat kodeksining 3 ta moddasi bilan jinoyat ishi qo‘zg‘atilib, huquqbuzarlar qamoqqa olingan.
Tamakisoz assotsiatsiyasining tadqiqoti muammoga qo‘shimcha e’tiborni jalb qildi. Laboratoriya sinovlari noqonuniy sigaretalar markirovkalash qoidalarini buzishi va iste’molchilarni chalg‘itishini tasdiqladi. Shunday qilib, Milano va Oris namunalarida qatron va nikotin miqdori e’lon qilinganidan 1,5-3 baravar yuqori bo‘ldi. Misol uchun, Milano London qadog‘ida 1 mg smola va 0,1 mg nikotin ko‘rsatilgan bo‘lsa, haqiqiy tahlilda mos ravishda 3,1 mg va 0,2 mg aniqlangan. Oris Fusion Mint misolida 4 mg smola va 0,3 mg nikotin da’vo qilinganda, haqiqiy ko‘rsatkichlar 6,6 mg va 0,61 mg ni tashkil etdi.
Shunday qilib, xaridor qadoqdagi ma’lumotlarga asoslanib, mahsulotni “kamroq zararli” deb noto‘g‘ri qabul qiladi, zaharli moddalarning haqiqiy dozasi esa ancha yuqori.
Hozirgi vaziyatda yanada keng qamrovli va kelishilgan chora-tadbirlar zarur. Muntazam reydlar va olib qo‘yishlardan tashqari, ekspertlar bir vaqtning o‘zida noqonuniy segment yetakchisi bo‘lib qolayotgan brendlarning qonuniy importini saqlab qolish masalasini ko‘rib chiqish maqsadga muvofiq deb hisoblaydi. Toshkent shahri, Farg‘ona vodiysi va viloyatlardagi savdo nuqtalari va bozorlarni Texnik reglamentga mos kelmaydigan mahsulotlardan tozalash ustuvor vazifalardan biri hisoblanadi.
