Raqobatni rivojlantirish va iste’molchilar huquqlarini himoya qilish qo‘mitasi uy-joy sotib oluvchining tashabbusi bilan shartnomani bekor qilishda qurilish tashkilotlari tomonidan jarimalar ushlab qolinishi qonunchilikka zid ekanligini ma’lum qildi.
Mutasaddi idoralarga 2025-yilning yanvar-avgust oylarida ko‘p qavatli uylarda uy-joy qurish va sotib olish masalalari bo‘yicha 1000 ga yaqin murojaat kelib tushgan. Shikoyatlarning asosiy qismi yangi qurilgan binolarni o‘z vaqtida topshirmaslik, shartnoma shartlarini bajarmaslik va e’lon qilingan loyihalarning reklamaga mos kelmasligi bilan bog‘liq.
Ma’lum bo‘lishicha, ayrim quruvchilar mijoz o‘z tashabbusi bilan shartnomani bekor qilgan taqdirda, shartnoma qiymatining 10 foizigacha yoki kiritilgan mablag‘larni jarima sifatida ushlab qolish imkonini beruvchi qoidalarni shartnomalarga kiritadi.
Qo‘mitada qayd etilishicha, bunday talablar Fuqarolik kodeksiga ziddir. Zararlar faqat haqiqatda mavjud bo‘lganda qoplanadi, ko‘p qavatli uylar esa namunaviy loyihalar bo‘yicha quriladi va kvartiralar boshqa xaridorlarga osongina sotilishi mumkin. Bundan tashqari, yuqori talab va narxlarning oshishi tufayli quruvchilar ko‘pincha zarar ko‘rmaydilar, balki foyda ko‘radilar.
Fuqarolik kodeksining 260-moddasida neustoyka (jarima, penya) faqat qarzdor majburiyatni bajarmagan yoki lozim darajada bajarmagan hollardagina qo‘llanilishi qayd etilgan. Ammo ko‘pincha iste’molchi to‘lov majburiyatlarini o‘z vaqtida bajaradi, quruvchi esa uy topshirilgunga qadar qarzdor bo‘lib qoladi, deya ta’kidladi davlat organi.
Shu sababli iste’molchining tashabbusi bilan shartnoma bekor qilinganda jarima undirish noqonuniy hisoblanadi, — deyiladi xabarda.
Shartnomaning iste’molchilar huquqlarini cheklovchi shartlari “Iste’molchilarning huquqlarini himoya qilish to‘g‘risida”gi qonunga muvofiq haqiqiy emas deb topiladi. Fuqarolar uy-joy sotib olishda shartnoma shartlarini diqqat bilan o‘rganishlari kerakligi haqida ogohlantirildi. Agar xaridor yetarli huquqiy bilimga ega bo‘lmasa, yurist yoki advokatga murojaat qilish tavsiya etiladi. Huquqbuzarliklar aniqlangan taqdirda, sudga yoki vakolatli davlat organlariga shikoyat qilish mumkin.
Tekshiruvlar natijasida Raqobat qo‘mitasi 8 ta shartnomani bekor qilish, noqonuniy jarimalarni bekor qilish va fuqarolarga 1,5 milliard so‘mdan ortiq mablag‘ni qaytarishni ta’minladi.
