3-dekabr kuni Qonunchilik palatasi yig‘ilishida iqtisodiyot va moliya vaziri Jamshid Qo‘chqorov 2026 yilgi davlat byudjeti taqchilligi oshishiga izoh berdi.
Deputat Saydulla Ne’matovning ta’kidlashicha, O‘zbekiston iqtisodiyoti o‘sgani sari byudjet taqchilligi ham oshib bormoqda.
Byudjet kamomadi haqiqatan ham o‘sib bormoqda. Byudjet taqchilligini YIMga nisbatan baholash haqiqiy manzarani ko‘rsatadi. Agar taqchillikni daromadlar va xarajatlar o‘rtasidagi farq deb hisoblasak, bu raqam o‘z-o‘zidan hech narsani anglatmaydi. Agar YaIM davlat yaratishga qodir bo‘lgan daromad bo‘lsa, taqchillik va qarz yuki darajasi aynan shu daromadga nisbatan belgilanadi, — dedi vazir.
Vazirning so‘zlariga ko‘ra, O‘zbekistonda ko‘p yillar davomida byudjet profitsiti saqlanib qolgan, biroq bu yaxshi ko‘rsatkich emas edi. Qo‘chqorov ta’kidlaganidek, buning sababi shundaki, budjet taqchilligini qoplash uchun hech kim O‘zbekistonga kredit berishni istamadi.
O‘sha paytda islohotlar bo‘lmagani, so‘m erkin konvertatsiya qilinmagani, soliq siyosati boshqacha bo‘lgani sababli, so‘nggi sakkiz yil ichida qilingan barcha ishlar shunchaki yo‘q edi. Shuning uchun bizga budjet taqchilligini qoplash uchun kredit berilmadi, — dedi Jamshid Qo‘chqorov.
Shuningdek, u yuqori taqchillik ham yomon ekanligini ta’kidladi. Nazariy va amaliy nuqtayi nazardan 3 foizlik taqchillik normal holat hisoblanadi. 3 foizlik taqchillik davlat qarzining mo‘tadil o‘sishini ta’minlaydi va bir vaqtning o‘zida vaziyatning defolt yoki bankrotlik darajasiga chiqishiga yo‘l qo‘ymaydi.
Har qanday tanqislik mamlakatda iqtisodiy o‘sish kuzatilgandagina o‘zini oqlaydi. Agar o‘sish bo‘lmasa, defitsit — bu iqtisodiyotni rag‘batlantirish maqsadida unga qo‘shimcha pul chiqarish, ya’ni fiskal rag‘batlantirishdir. Agar biz qarz mablag‘larini jalb qilib, ularni iqtisodiyotga yo‘naltirsak-da, iqtisodiyot o‘smayotgan bo‘lsa, bu noto‘g‘ri, dedi bosh vazir o‘rinbosari.
Avvalroq deputatlar yalpi ichki mahsulotning 6,6 foizga o‘sishi, inflyatsiyaning pasayishi, byudjet daromadlari 515,4 trln so‘m, xarajatlari 567 trln so‘m, yalpi ichki mahsulotga nisbatan 3 foiz taqchillik, shuningdek, ijtimoiy sohani moliyalashtirishni sezilarli darajada oshirish va soliq bazasini kengaytirishda soliq stavkalarini saqlab qolishni nazarda tutuvchi O‘zbekistonning 2026 yilgi davlat byudjeti loyihasini ko‘rib chiqib, birinchi o‘qishda konseptual jihatdan ma’qullagandi.
