Shavkat Mirziyoyev “2026–2030-yillarga mo‘ljallangan Bolalarni zo‘ravonlikning barcha shakllaridan himoya qilish strategiyasini tasdiqlash to‘g‘risida”gi farmonni imzoladi. Bu haqda davlat rahbari matbuot xizmati xabar berdi.
2026 yil 1 fevraldan zo‘ravonlik oqibatida oiladan ajratib olingan, o‘ziga nisbatan zo‘ravonlik sodir etilishi xavfi ostida bo‘lgan, shuningdek, ijtimoiy jihatdan xavfli ahvolda bo‘lgan bolalar uchun professional tutingan oila xizmati joriy etiladi. Bunda:
- professional tutingan oilani tashkil etishga talabgorlar zo‘ravonlik oqibatida bola olgan ruhiy shikastlanishning salbiy ta’sirini kamaytirishga, zo‘ravonlikdan jabrlangan va ularga nisbatan zo‘ravonlik sodir etilishi xavfi ostida bo‘lgan, shuningdek ijtimoiy jihatdan xavfli ahvolda bo‘lgan bolalarning oila a’zolari, tengdoshlari bilan munosabatlaridagi xulq-atvor buzilishlarining yoki tartibbuzarliklarining oldini olish va oqibatlarini bartaraf etishga qaratilgan ijtimoiy-reabilitatsiya dasturlari asosida o‘qitiladi;
- zo‘ravonlik oqibatida oiladan ajratib olingan, ijtimoiy himoyaga muhtoj bolalar «Inson» ijtimoiy xizmatlar markazlari va ushbu oilalar o‘rtasida tuzilgan shartnoma asosida professional tutingan oilalarga joylashtiriladi;
- professional tutingan oilaga joylashtirilgan har bir bolani parvarish qilish xarajatlari uchun har oyda eng kam oylik ish haqining ikki baravari miqdorida Ijtimoiy himoya davlat jamg‘armasi mablag‘lari hisobidan pul mablag‘lari to‘lanadi;
- professional tutingan oilaga joylashtirilgan har bir bolaning yashash xarajatlari uchun Ijtimoiy himoya davlat jamg‘armasidan oilaviy bolalar uylari tarbiyalanuvchilarining qonun hujjatlarida belgilangan yashash xarajatlari miqdorida mablag‘lar ajratiladi.
Dastlab Qashqadaryo, Navoiy va Xorazm viloyatlarida, 2026 yil yakuniga qadar O‘zbekistonning boshqa hududlarida Ijtimoiy himoya milliy agentligi tizimida ijtimoiy himoyaga muhtoj bolalarni qo‘llab-quvvatlash bo‘yicha ixcham markazlar faoliyati yo‘lga qo‘yiladi.
Yetkazilgan jinsiy zo‘ravonlik oqibatida oiladan ajratib olingan bolalar «Inson» ijtimoiy xizmatlar markazlari tomonidan Respublika ayollar reabilitatsiyasi va moslashuvi markazining mintaqaviy markazlariga ularni albatta alohida joylashtirish sharti bilan joylashtirilishi mumkin.
2026-yil 1-sentyabrdan:
- zo‘ravonlikdan jabrlangan, shuningdek zo‘ravonlikka guvoh bo‘lgan bolalarga ular tegishli protsessual harakatlarga jalb etilgan paytdan e’tiboran davlat hisobidan yuridik yordam ko‘rsatiladi;
- sudga qadar ish yuritish bosqichida va bolalarga nisbatan ularning qonuniy vakillari yoki boshqa qarindoshlari tomonidan sodir etilgan zo‘ravonlik faktlari bo‘yicha sud muhokamasi jarayonida barcha turdagi protsessual harakatlarni amalga oshirishda vasiylik va homiylik organlarining vakillari majburiy tartibda ishtirok etadi;
- takroriy jarohatlanishni minimallashtirish uchun zo‘ravonlikdan jabrlangan bolalarning dastlabki ko‘rsatmalari majburiy tartibda videoyozuv orqali qayd etiladi;
- mulkchilik shaklidan qat’i nazar, ta’lim, sog‘liqni saqlash va aholini ijtimoiy muhofaza qilish tashkilotlari xodimlari tomonidan bolalarga nisbatan zo‘ravonlik bilan bog‘liq aniqlangan holatlar to‘g‘risida xabar bermaganlik uchun ma’muriy javobgarlik joriy etilmoqda.
2026 yil 1 martdan boshlab «Inson» ijtimoiy xizmatlar markazlarida ijtimoiy himoyaga muhtoj bolalarning ota-onalari (ularning o‘rnini bosuvchi shaxslar) uchun «mehribon oila» xizmati tashkil etiladi. Bunda:
- «mehrli oila» xizmati Ijtimoiy himoya milliy agentligi huzuridagi Bolalarni qo‘llab-quvvatlash va ijtimoiy integratsiya markazi tomonidan tashkil etiladi;
- «mehrli oila» xizmatiga ota-onalar (ularning o‘rnini bosuvchi shaxslar) Qoraqalpog‘iston, viloyatlar, Toshkent shahri va tumanlar (shaharlar) bolalar masalalari bo‘yicha komissiyalarining qarori asosida jalb etiladi;
- «mehrli oila» xizmatiga jalb etilgan ota-onalar (ularning o‘rnini bosuvchi shaxslar) uchun oila bilan buzilgan munosabatlarni tiklashga ko‘maklashish, farzandlarining psixofizik xususiyatlarini hisobga olgan holda ularni ijtimoiylashtirish bo‘yicha bepul oilaviy terapiya xizmatlari ko‘rsatiladi.
Shunday tartib o‘rnatiladiki, unga muvofiq ijtimoiy jihatdan xavfli ahvolda bo‘lgan bolalar ularning xulq-atvori, iste’dodi va qiziqishlarini inobatga olgan holda Ijtimoiy himoya milliy agentligining yo‘llanmasiga asosan tuman (shahar) Bolalar masalalari bo‘yicha komissiyasining qarori bilan o‘quv yili davomida 3-ilovada ko‘rsatilgan ta’lim tashkilotlariga joylashtirilishi mumkin. Bunda:
- ijtimoiy jihatdan xavfli ahvolda bo‘lgan bolalar yo‘llanma bo‘yicha ta’lim tashkilotlariga sinovlarsiz va qo‘shimcha imtihonlarsiz bepul qabul qilinadi;
- ijtimoiy jihatdan xavfli ahvolda bo‘lgan bolani ta’til vaqtida uning ota-onasiga (ularning o‘rnini bosuvchi shaxslarga) qaytarish imkoniyati mavjud bo‘lmaganda, «Inson» ijtimoiy xizmatlar markazlari bunday bolalarni o‘quv jarayoni boshlangunga qadar vaqtincha muqobil joylashtirish choralarini ko‘radi;
- yo‘llanma bo‘yicha qabul qilingan ijtimoiy jihatdan xavfli ahvolda bo‘lgan bola tegishli ta’lim tashkiloti direktorining o‘quv ishlari bo‘yicha o‘rinbosariga biriktiriladi, uning xulq-atvori va o‘zlashtirishi to‘g‘risidagi ma’lumotlar har chorakda ushbu bolaning yashash joyidagi tuman (shahar) Bolalar masalalari bo‘yicha komissiyasiga kiritiladi;
- har yil yakunida vazirlik va idoralar o‘z tasarrufidagi ta’lim tashkilotlariga qabul kvotalarini tasdiqlashda ijtimoiy jihatdan xavfli ahvolda bo‘lgan bolalar uchun 5 foizgacha qo‘shimcha kvota ajratadi va bu haqda Ijtimoiy himoya milliy agentligiga ma’lumot taqdim etadi.
Bolalar masalalari bo‘yicha milliy komissiyaga quyidagi qo‘shimcha funksiyalar yuklanadi:
- bolalarni zo‘ravonlikning barcha shakllaridan himoya qilish bo‘yicha faoliyatni amalga oshiruvchi davlat organlari va tashkilotlari, shuningdek, bolalar masalalari bo‘yicha hududiy komissiyalar tomonidan ko‘rilayotgan chora-tadbirlar natijadorligini o‘rganish;
- oilada bolalarga nisbatan zo‘ravonlik holatlarining oldini olish bo‘yicha ota-onalar (ularning o‘rnini bosuvchi shaxslar) ning mas’uliyati va hayotiy ko‘nikmalarini oshirish yuzasidan amalga oshirilayotgan chora-tadbirlar samaradorligini muntazam muhokama qilib borish;
- qo‘shimcha kvota asosida ta’lim tashkilotlariga qabul qilingan ijtimoiy jihatdan xavfli ahvolda bo‘lgan bolalarning xulq-atvori va o‘zlashtirishini muntazam tahlil qilib borish.
