Бироқ Европа Иттифоқи мамлакатга ёрдам беришда давом этди ва бу қишда Европада кузатилган совуқ ҳавога қарамай, улар ҳатто иситиш билан боғлиқ муаммоларга юзлашмади. Аммо Россияда аёз билан курашишга мажбур бўлди — Москва вилоятидан тортиб Узоқ Шарққача бўлган ҳудудларнинг юз минглаб аҳолиси иссиқлик энергиясисиз қолди.
Ҳеч ким музламади
«Иссиқ тилаклар билан» — деган тарзда Хавфсизлик Кенгаши раисининг ўринбосари Дмитрий Медведев ўз лавозимини якунлаб, 2022 йил 28 августда европаликларга қишда газни 1000 куб метр учун 5000 евродан сотишга ваъда қилганди. Эртаси куни том маънода, бир кун олдин 3600 эврога (Европа тўлов тизимида 340 евро/МВт дан ортиқ) кўтарилган газ нархи туша бошлади. Ўтган қишда Россия газ қувурининг тўртдан уч қисмидан маҳрум бўлган Европа Иттифоқи давлатлари уни оммавий равишда қимматроқ ЛНГ билан алмаштиришга ва катта тежашга мурожаат қилишга мажбур бўлди. Ғайриоддий иссиқ об-ҳаво инқироздан омон қолишга ёрдам берди.
2024 йил бошида эса, аксинча, Европанинг аксарият қисмида об-ҳаво совуқ бўлиб кетди: Берлинда ҳаво ҳарорати -10 даражага, Ослода -25, Вилнюсда -16, Амстердамда -4 даражага тушди. Аммо газ бозоридаги истеъмолчилар ҳам, савдогарлар ҳам бундан хавотирда эмасдек:
- ЕИда газни тежаш ҳақида гап йўқ;
- рецессия ҳали келмаган ва ишсизлик рекорд даражада паст;
- қуёш ва шамол энергияси 2023 йилнинг май ойида биринчи марта қазиб олинадиган ёқилғидан кўра кўпроқ электр энергияси ишлаб чиқарди, бу электр энергияси ишлаб чиқаришнинг 31 фоизини ташкил этди;
- 2022 йилда мунтазам равишда ўчирилган Франция атом электр станциялари яна нормал ишлашга киришди;
- ЕИдаги газ омборлари сентябрь-октябрь ойларида тўлиқ тўлдирилган (ва август ойининг ўрталарида 1 ноябрга белгиланган 90% кўрсаткичга эришилган);
- Ўтган қишда энергияни кўп истеъмол қиладиган саноат томонидан электр энергияси истеъмолини камайтиришдан эришилган самара (масалан, Германияда истеъмол Украинада уруш бошланишидан олдин ҳозирда 20% га кам) ҳозирги вақтда электр энергияси ва газга бўлган талабнинг камайишини таъминлайди.
2022 йил декабрь ойининг охиридан бошлаб Европада газ нархи уруш бошланишидан олдингига қараганда арзонлаша бошлади (23 февралда, урушдан олдин Dutch TTF фючерслари нархи деярли 90 евро/МВт эди).
Энди эса 2023-2024 иситиш мавсумининг ўрталарига келиб, Европада газ 2022 йил августдаги инқироз авжига чиққанидан 11 баравар арзонроқ ва уруш бошланишидан олдин уч баробар арзонроқ. Чоршанба куни Dutch TTF фючерслари 31 евро/МВт (1000 куб метр учун 355 доллар ёки 325 эвро) бўйича сотилди.
Европа Иттифоқидаги газ омборлари ҳанузгача 83,5 фоизга тўлган (сўнгги 10 йилдаги ўртача йилнинг шу даври учун 75 фоиздан кам). Мавжуд тенденция давом этса, 31 март куни иситиш мавсумининг охирига келиб, сўнгги 10 йил ичида ўртача 35% га нисбатан 50% дан ортиғи (ва ҳатто 70%, Rystad Energy маълумотларига кўра) омборда қолиши мумкин.
Дарҳақиқат, Европада яна ҳам катта газ захиралари бор: парадоксал равишда Украина энергетика инқирози такрорланишининг олдини олишга ёрдам бермоқда. Ўтган йили у ғарбий ҳудудларда жойлашган ўзининг омборларига (Европадаги энг йирик) газни қуйишни таклиф қилди. «Нафтогаз» маълумотларига кўра, Европа компаниялари уларга 2,5 миллиард куб метр сув қуйган. Ноябрь ойининг бошидан бошлаб, улар Европа омборларида юқори захираларни қолдириб, бу газни тортиб олишни бошлади.
