Янги тадқиқот Ерда ҳаётнинг пайдо бўлишида космик чангнинг ролини оширмоқда
Космик чанг эрта даврларда Ерда бўлган ва тўпланган. Илк Ерда ҳаёт пайдо бўлиши учун зарур кимёвий компонентлар йўқлигига қарамай, ҳаёт сайёрамизда ҳайратланарли даражада эрта пайдо бўлган.
Шакар ва аминокислоталар каби пребиотик кимёвий моддалар астероидлар ва кометаларда пайдо бўлиши маълум. Шу сабабли олимлар Ерга астероидлар ва кометалар билан тўқнашув натижасида ҳаёт учун материаллар «уруғланиши» мумкин деб тахмин қилишди. Бироқ янги тадқиқотлар шуни кўрсатадики, космик чанг ҳам ёш сайёрада ҳаётнинг пайдо бўлишида муҳим роль ўйнаган.
Илгари Ер юзасида тўпланган космик чанг пребиётик моддаларнинг асосий манбаи эмас деб ҳисобланган, чунки у комета ва астероидлар урилиш жойларида тўпланганидан фарқли ўлароқ, бутун сайёра бўйлаб тарқалган. Бироқ янги тадқиқот шуни кўрсатдики, космик чанг чўкиндиларда тўпланиб, ҳаётнинг пайдо бўлиши учун қулай шароит яратади.
Олимлар Ернинг дастлабки даврида космик чангнинг тўпланиш тезлигини баҳолади ва унинг тегишли чўкинди қатламларида тўпланишини моделлаштирди. Натижалар шуни кўрсатдики, чўкиндиларда тўпланган чанг миқдори кометалар ва астероидлар олиб юрадиган пребиотик моддалар миқдоридан сезиларли даражада ошади. Бундан ташқари, тадқиқотчилар музлик ҳудудларининг эриши ва музлаши жараёнлари космик чангдаги кимёвий моддалар контсентрациясини сезиларли даражада ошириши мумкинлигини аниқлади. Масалан, эрта субглациал кўлларда чангдаги пребиотик моддаларнинг контсентрацияси комета ва астероидларнинг зарбалари жойларига қараганда анча юқори эди. Бу кашфиётлар шуни кўрсатадики, космик чанг ҳаётнинг пайдо бўлишида илгари ўйланганидан ҳам муҳимроқ роль ўйнаган бўлиши мумкин.
Бироқ, эрта Ердаги ҳаёт ва унинг келиб чиқиш механизмлари ҳалигача сир бўлиб қолмоқда. Аммо, шубҳасиз, космик чанг орқали юборилган ердан ташқари кимё таъсирисиз, Ерда ҳаёт мумкин бўлмайди. Ҳаётнинг қурилиш блоклари айнан чангдан пайдо бўлган ва шу туфайли биз бугунги кунда Ерда тирик организмларнинг пайдо бўлишини Қуёш тизимидаги чангнинг дастлабки кимёвий таркибига кузатишимиз мумкин.
Илгари Ер юзасида тўпланган космик чанг пребиётик моддаларнинг асосий манбаи эмас деб ҳисобланган, чунки у комета ва астероидлар урилиш жойларида тўпланганидан фарқли ўлароқ, бутун сайёра бўйлаб тарқалган. Бироқ янги тадқиқот шуни кўрсатдики, космик чанг чўкиндиларда тўпланиб, ҳаётнинг пайдо бўлиши учун қулай шароит яратади.
Олимлар Ернинг дастлабки даврида космик чангнинг тўпланиш тезлигини баҳолади ва унинг тегишли чўкинди қатламларида тўпланишини моделлаштирди. Натижалар шуни кўрсатдики, чўкиндиларда тўпланган чанг миқдори кометалар ва астероидлар олиб юрадиган пребиотик моддалар миқдоридан сезиларли даражада ошади. Бундан ташқари, тадқиқотчилар музлик ҳудудларининг эриши ва музлаши жараёнлари космик чангдаги кимёвий моддалар контсентрациясини сезиларли даражада ошириши мумкинлигини аниқлади. Масалан, эрта субглациал кўлларда чангдаги пребиотик моддаларнинг контсентрацияси комета ва астероидларнинг зарбалари жойларига қараганда анча юқори эди. Бу кашфиётлар шуни кўрсатадики, космик чанг ҳаётнинг пайдо бўлишида илгари ўйланганидан ҳам муҳимроқ роль ўйнаган бўлиши мумкин.
Бироқ, эрта Ердаги ҳаёт ва унинг келиб чиқиш механизмлари ҳалигача сир бўлиб қолмоқда. Аммо, шубҳасиз, космик чанг орқали юборилган ердан ташқари кимё таъсирисиз, Ерда ҳаёт мумкин бўлмайди. Ҳаётнинг қурилиш блоклари айнан чангдан пайдо бўлган ва шу туфайли биз бугунги кунда Ерда тирик организмларнинг пайдо бўлишини Қуёш тизимидаги чангнинг дастлабки кимёвий таркибига кузатишимиз мумкин.
