Нима учун шакарга қарамлик пайдо бўлади?
Сиз шакарга турли йўллар билан қарам бўлишингиз мумкин. Кўпинча, юқорида айтиб ўтилганидек, қарамлик болаликдан бошланади, дофамин ва серотонин ишлаб чиқариш билан боғлиқ — завқ гормонлари деб аталади. Ширин нарса истеъмол қилган одам ўзини бахтли ҳис қилади — ёки у ўзининг психологик эҳтиёжларини қондиради.
Бундан ташқари, ҳайз кўришдан олдин серотонин даражаси пасаяди, чунки у эстроген ва прогестерон гормонларининг пасайишига таъсир қилади. Кўпгина аёллар ҳайз кўриш арафасида, айниқса, ширинликларни истеъмол қилишни хоҳлашларини пайқашди.
Аммо қарамлик танада баъзи элементларнинг етишмаслиги, масалан, кислороднинг тўқималарга ўтказилишини бузадиган темир етишмаслиги пайдо бўлганда пайдо бўлиши мумкин. Глюкоза кислород ёрдамида оксидланади. Агар глюкоза ёмон оксидланган бўлса, камроқ энергия олинади. Тана кўпроқ энергия талаб қилади ва унинг энг қулай манбаи шакардир.
Бундан ташқари, ширин тишли одамнинг диетасида мураккаб (ёки секин) углеводларнинг умумий этишмаслиги бўлиши мумкин, чунки шакар тез углеводдир. Улар қондаги глюкоза даражасини бир зумда кўтаради, лекин у тезда тушади ва одам яна овқат ейишни хоҳлайди. Бўтқа ёки сабзавот истеъмол қилиш ўрнига, одам донатга ўрганиб қолади ва буни доим такрорлаб боради.
Айтганча, бундай овқатланиш хатти-ҳаракати — ортиқча овқатланиш, айниқса ширинликлар семириш ва диабетга олиб келиши мумкин. Ва кейин сизга нафақат шакар ўрнини босувчилар, балки диабетнинг олдини олиш ва предиабетни даволаш мумкин бўлган дорилар ҳам керак бўлади.
«Бундай ҳолатда шифокор, масалан, семиришни ҳам, предиабетни ҳам даволовчи Энлигриа препаратининг уколларини буюриши мумкин, чунки у очлик туйғусини камайтириш орқали тана вазнини камайтиришга ёрдам беради. Бундай терапия, терапевтик овқатланиш, жумладан, шакарни истеъмол қилмаслик билан бирга, ажойиб натижалар беради ва метаболик ёшликни беради. Бу шуни англатадики, сиз предиабет ва семириб кетишдан халос бўлишингиз мумкин ва сизнинг холестеринингиз ҳам камаяди», — дейди эндокринолог Олга Рождественская.
Шакарга бўлган иштиёқдан қандай қутулиш мумкин
Биринчидан, шакарни унинг ўрнини босувчилар билан алмаштиришингиз мумкин: булар глюкоза даражасини оширмайдиган, калорияларни ўз ичига олмайдиган ва тўғридан-тўғри семиришга олиб келмайдиган паст калорияли моддалардир (лекин маҳсулотдаги қолган ингредиентларнинг калория таркибини ҳисобга олишингиз керак). Яъни, бу мияни «алдаш» ни, соғлиғига зарар бермасликни ва айни пайтда ширинликларни истеъмол қилишни хоҳлайдиганлар учун ечимдир.
Иккинчидан, оддий углеводларни секин ҳазм бўладиган ва жуда тўйинган мураккаб углеводлар билан алмаштиринг. Булар узоқ вақт пиширилган бўтқалар, сабзавотлар, ёнғоқлар, қаттиқ буғдой макаронлари ва бутун дон маҳсулотлари бўлиши мумкин.
Бундан ташқари, замонавий одамларнинг рационида кўпинча оқсиллар етишмайди ва уларнинг диетаси асосан углевод-ёғдир. Ва оқсил қондаги глюкозани янада барқарорлаштиришга қодир. Шунинг учун овқатингизга тухум, оркинос, творог, товуқ гўшти қўшсангиз арзийди. Улар шакарга бўлган эҳтиёжни камайтиради.
Учинчидан, озиқ-овқат билан боғлиқ бўлмаган, аммо завқ келтирадиган бошқа усулларни синаб кўринг: курортга боринг ёки массаж қилинг, паркда сайр қилинг, яхши фильм томоша қилинг. Буларнинг барчаси серотонин ва допамин ишлаб чиқаришга ёрдам беради.
Плюсы и минусы сахарозаменителей
Сахарозаменители рекомендуется употреблять умеренно. Некоторые из них в большом количестве могут негативно влиять на микробиом кишечника и усиливать инсулинорезистентность. Кроме того, ВОЗ признала популярный подсластитель аспартам потенциальным канцерогеном.
Шакар ўрнини босувчиларнинг ижобий ва салбий томонлари
Ширинлаштирувчи моддаларни меъёрида истеъмол қилиш тавсия этилади. Улардан баъзилари кўп миқдорда ичак микробиомасига салбий таъсир кўрсатиши ва инсулин қаршилигини ошириши мумкин. Бундан ташқари, ЖССТ машҳур шакар ўрнини босувчи маҳсулот аспартамни потенциал канцероген сифатида тан олган.
Биз энг хавфсиз 5 та ширинликни тақдим этамиз:
Стевия
Бугунги кунда энг машҳур табиий шакар ўрнини босувчилардан бири. Стевия худди шу номдаги ўсимликдан олинади, у шакардан ўн баробар ширинроқ, таркибида калория йўқ ва қондаги глюкоза миқдорини оширмайди. Соф стевия аччиқ бўлиши мумкин, шунинг учун у кўпинча бошқа шакар ўрнини босувчилар билан аралаштирилади.
Эритрит
Уни қовун шакари ҳам аташади. Бу резаворлар, мева ва сабзавотларда мавжуд бўлган табиий шакар спирти (ва лаксатиф таъсири бўлмаган ягона шакар спирти). Бундан ташқари, у ноль калория ва ноль глисемик индексга эга. Эритрит шакарга қараганда 70 фоиз камроқ шириндир.
Сукралоза
Шакардан олинган сунъий шакар ўрнини босувчи ва шунинг учун таъмга жуда яқин. Унда калория йўқ ва глисемик индекс нолга тенг.
Қайта ишланмаган кокос шакари
Анъанавий тозаланган шакар билан солиштирганда кимёвий ишлов бериш ва юқори ҳарорат таъсирига дучор бўлмайди. Бу ҳали ҳам шакар, лекин у табиий татландıрıcıлар орасида энг паст глисемик индексга эга — 65 бирлик оддий шакар билан солиштирганда 35 бирлик.
Табиий сироплар
Агава, цикорий, хурмо, жўхори ва бошқалар — уларнинг барчаси шакар қўшиб эмас, балки ферментация йўли билан олиниши керак (таркибни ўқинг). Ушбу сироплар паст ва ўрта глисемик индексга эга ва уларни меъёрида истеъмол қилиш керак.
Аммо Қуддус артишок сиропи соғлом деб таснифланмаслиги керак, чунки уни ишлаб чиқариш жараёнида ингредиентлар кимёвий ва термал ишлов беришдан ўтказилади.
