21-асрда технология жадал суръатлар билан ривожланаётган бир пайтда одамларнинг атрофида содир бўлаётган воқеаларга эътибор бермай, палеолит даврида яшаётган жойни топиш мумкинлигини тасаввур қилиш қийин.
Ҳинд океанининг Бенгал кўрфазида Андаман архипелаглари орасида жойлашган орол Шимолий Сентинел деб аталади.
Бу ажойиб орол сайёрадаги энг хавфли жойлар рўйхатига киритилган. Хавф унинг флора ва фаунасида эмас, балки ўз оролига қўнмоқчи бўлган ҳар қандай одамга ҳужум қиладиган маҳаллий аҳолининг душманлигидадир.
Аҳоли мавжудлигининг биринчи исботи
Сентинел 18-асрнинг охирига тўғри келади: орол яқинида жойлашган денгизчилар ибтидоий одамларга ўхшаш сирли одамларнинг ёзувларини топган. Шафқатсиз ва тажовузкор аборигенлар ўз ерларига киришга ҳеч кимга рухсат бермаган.
Ўша пайтда навигация ва авиация фаол ривожланди, бу cентинелларни тобора кўпроқ кузатиш имконини берди. Бироқ қабила ҳақида олинган барча маълумотлар фақат масофавий форматда тўпланган.
Оролни кашф қилишингизга халақит берадиган энг жиддий сабаб бу центинелларнинг ўзлари эди. Улар яқинлашиб келаётган барча бегоналарга ҳужум қилади ва ўлдиради. Маҳаллий аҳоли чақирилмаган меҳмонларга камон ўқидан кўра яқинроқ келишларига рухсат бермайди, шунингдек, жуда яқин учиб кетаётган вертолётларга тош ва ўқларни улоқтиришади.
Шимолий Сентинел оролида яшовчи одамларнинг аниқ сони ҳам номаълум. Баъзи тахминларга кўра, улар 40 дан 500 кишигача. Рақамлардаги катта фарқ Центинел оролининг фақат узоқдан ўрганилгани ва қабиланинг кўпчилиги яширинган бўлиши мумкинлиги билан изоҳланади. Сентинеллар — қора териси, паст бўйи (тахминан 140-150) ва жингалак сочлари билан ажралиб турадиган одамлар гуруҳи. Улар Андаман тиллари билан боғлиқ бўлмаган Центинел тилида гаплашади, аммо аниқроқ маълумотлар мавжуд эмас.
Шимолий Сентинел оролига боришга қарор қилган охирги одам АҚШдан келган 26 ёшли миссионер Жон Аллен Чау эди. У орол аҳолисини насронийликни қабул қилиш учун улар билан боғланишга уринишларини ёзиб олди. Ўзининг сўнгги ёзувида у маҳаллий аҳолига футбол тўпи ва балиқ беришга уринган ҳолда алоқа ўрнатишга икки марта уриниш ҳақида ёзган. Бироқ кичкина бола унинг Муқаддас Китобига тегиб, ўқ отганида, у деярли ўлиб бўлганди. Ушбу воқеадан кейин Чау совғаларини ташлаб, қочиб кетди ва бақирди: «Менинг исмим Жон, мен сени яхши кўраман ва Исо сени севади. Мана сизга бироз балиқ» Ушбу нохуш учрашувга қарамай, Чау орол аҳолиси билан алоқа ўрнатишга ҳаракат қилишни давом эттирди. У ҳатто ота-онасига мактуб қолдирган ва унда шундай деган: «Сиз мени ақлдан озган деб ўйлашингиз мумкин, лекин менимча, бу одамларга Исо ҳақида айтиб беришимиз керак. Илтимос, агар улар мени ўлдиришса, улардан ёки Худодан ғазабланманг».
Чау еттита маҳаллий балиқчи билан қайиқда Шимолий Сентинел оролининг ярмига боришга муваффақ бўлди (кейинчалик улар миссионерга ёрдам бергани учун ҳибсга олинган, чунки оролга ташриф буюриш расман тақиқланган). Кейин америкалик аввалроқ тайёрлаган каноэга ўтирди ва Центинел ороли аҳолиси билан учрашиш учун ёлғиз ўзи саёҳатга жўнади. Чау қўнганидан кўп ўтмай, маҳаллий аҳоли унга ўқ билан ҳужум қилишди ва уни жойида ўлдиришди.
«Эркакка ўқлар билан ҳужум қилишди, лекин у юришда давом этди. Балиқчилар қабила аҳли унинг бўйнига арқон боғлаб, жасадини судраб юрганларини кўрди. Кейин улар қўрқиб кетишди ва қочиб кетишди, лекин эртаси куни эрталаб қайтиб келиб, Чауни қирғоқдан олиб кетишди», — деди полицияга фожиа гувоҳи.
Жон Аллен Чаунинг ўлими центинеллар билан мулоқот қилиш уринишлари ҳали ҳам жуда хавфли эканлигини тасдиқлайди. Шунга қарамай, изоляция қилинган қабилага қизиқиш сусаймади. Маҳаллий аҳоли оролда ҳаётини яхшилаши мумкин бўлган ҳиндистон ёнғоғи, идишлар, чўчқалар ва бошқа нарсаларни олгани сабабли улар ўз мажбуриятларини кўрсатишади. Сентинеллар ҳиндистон ёнғоғини яхши кўрарди, лекин улар уни ўстира олмади ва фақат таътиб кўрди. Центинеллар овчилар, балиқчилар ва ёввойи ўсимликларни йиғувчиларнинг турмуш тарзини ўтказади.
Минг йиллар давомида бу қабила деҳқончиликни ўзлаштира олмади. Олимларнинг фикрига кўра, cентинеллар қандай қилиб олов ёқишни ва тасодифий оловдан фойдаланишни билишмайди, кейин эса ёнаётган ёғочлар ва кўмирларни эҳтиёткорлик билан сақлашади.
Қабила дунёнинг қолган қисмини қизиқтирмайди, уларнинг ҳимоячилари қабила халқларининг ҳуқуқларини ҳимоя қилувчи ташкилотлардир. Улар cентинелларни «сайёрадаги энг заиф жамоа» деб аташади ва аборигенларнинг дунёдаги бирон бир кенг тарқалган инфекцияга қарши иммунитети йўқлигини эслатади. Айтганча, центинелларнинг бегоналарни ҳайдаб чиқариш истаги ўзини ўлимдан ҳимоя қилиш деб ҳисобланиши мумкин.
Шимолий Сентинелга эгалик қилувчи Ҳиндистон ўз халқининг шахсий ҳаётига бўлган ҳуқуқини ҳурмат қилади ва бу ҳудудларни ўзлаштиришга уринмайди, оролнинг қирғоқ ҳудудларини дунёдаги энг хавфли пляжлар билан қолдиради.
Мақолани Анастасия Пак тайёрлади.
