Янги шаҳарга кўчиб ўтиш талабалар учун енгиб бўлмайдигандек кўринадиган қийинчиликларни юзага келтиради. Тил тўсиқлари, молиявий қийинчиликлар, уй-жой топиш — буларнинг барчаси уларнинг кундалик ҳаётининг бир қисмига айланади. Аммо шунга қарамай, улар олдинга интилиш учун куч топади. Улар хатоларидан сабоқ олишади ва кундан-кунга кучаяди.
Ҳар бир янги танишув, ҳар бир янги чеҳра — уларнинг интеграциялашувига қадамдир. Улар ишончли ва очиқ бўлишни ўрганади, янги алоқалар ўрнатади ва эскиларини ҳам сақлаб қолади. Улар янги кашфиётлардан, хоҳ метро, хоҳ электр скутерлар, хоҳ ажойиб машиналар бўлсин, қувонч топади.
Пойтахтга келган талабалардан бири ўз муаммолари билан ўртоқлашди (у исм ва фамилиясини сир тутишни хоҳлади):
«Шахсан мен бир қатор муаммоларга дуч келдим, масалан: уй-жой, иш, ўқиш ва ишнинг уйғунлиги, баҳолар. Бу ерда опа-сингилларим бор эди, менимча, шу сабабли менга анча кечди. Аммо бунинг ҳали ҳам салбий томонлари бор, албатта. Демак, бу ерда. Агар сиз янги келган бўлсангиз, унда сиз, албатта, ярим кунлик иш топишингиз керак бўлади. Аксарият муассаса ва компанияларда эса талабалар ишга олинмайди. Бошқа жойларда, жадвал ўқиш билан бирлаштирилиши учун мос келмади. Иккинчи муаммо — уй-жой. Қариндошларингиз билан яшасангиз ҳам, эртами-кечми кўчиб ўтишингиз керак. Кўпгина уй эгалари ҳам талабаларни қабул қилишни истамайди. Шунингдек, кўплаб клиникалар шаҳарда рўйхатдан ўтмаган одамларни қабул қилмайди. Авваллари поезд ва самолётларда талабалар учун 50% чегирма мавжуд эди. Кейин уларни бекор қилишга қарор қилишди. Улар талабаларни, яъни янги келганларни шунчалик камситадики, уларни оддий ишларга жалб қилишни истамайди, демак, яшаш учун нормал шароит яратилиши керак».
Талабалар орасида кенг тарқалган муаммоларидан бири бу уй-жой, агар талабанинг қариндошлари ёки дўстлари бўлмаса, у ҳеч қаерга кўчиб келолмайди. Университетлар уй-жой топишда ёрдам беради. Университетлар ётоқхона ёки квартира вариантларини тақдим этади.
Тошкентдаги олий ўқув юртларидан бирининг талабаси Дилфуза Хўжамқулова ётоқхона ҳақида ўз фикрларини билдирди:
«Университет ҳудудида ётоқхонамиз бор. У ерда шароитлар яхши, ҳамма нарса вақтинчалик қулай яшаш учун жиҳозланган. Баъзи байрамлар ёки кимнингдир туғилган куни бўлса, биз бирга нишонлаймиз. Биз ҳам телевизор бор умумий хонага йиғилиб, футбол ўйинлари, концертлар, кино томоша қиламиз. Аммо баъзи нюанслар ҳам бор: битта кичкина хонада 3-4 киши яшайди, душ ва ҳожатхоналар ҳар доим ҳам яхши ҳолатда бўлмаган, музлаткичлар умумий ва шунга кўра, озиқ-овқат узоқ вақт давомида сақланмайди».
Муаллифнинг эслатмаси
Ётоқхонадан жой фақат мамлакатимизнинг чекка ҳудудларидан келганлар, имтиёзли шахсларга берилади. Шаҳардан тахминан уч соат узоқликда яшайдиганларга ётоқхонадан жой берилмайди. Дам олиш пайтида сиз ётоқхонани тарк этишингиз керак.
2-курсда ётоқхонадан жой олишим қийин кечди ва квартирани ижарага ола бошладим. Квартирада яшаш қийинроқ. Уч хонали квартирани ижарага олдим, ойига 700 минг сўм тўладим + Wi-Fi, озиқ-овқат, транспорт харажатлари. Бир хонадонда 10 га яқин қиз яшаган, қонунга кўра бунга йўл қўйилмайди, лекин сиз ҳам шикоят қила олмайсиз, чунки сиз бошингиздаги томсиз, умидсиз вазиятда қоласиз. Вақти-вақти билан хонадонга «оқсоқол» бўлган қизнинг қариндошлари, университетда ўқийдиган акаси эса бир неча бор келиб турарди. Унинг қариндошлари келганда, бу жуда ноқулай эди; Душга бемалол кира олмадик, чунки бирдан унинг акаси ўша пайтда хонадан чиқиб кетарди. Бир марта қизлардан бири душдан сочиқ билан чиқди ва шу пайт қизнинг акаси хонани тарк эта бошлади. Мен залда яшардим, бир хонада биз беш киши эдик. Бизнинг хонамиз худди ҳовлига ўхшарди, бемалол кириб, тунда, эндигина ухлаб ётганингизда чироқни ёқиб, қизлардан бири билан суҳбатни давом эттиришингиз мумкин эди. Телефонда тез-тез баланд овозда суҳбатлар қилинарди, бу ҳам ухлашни қийинлаштирарди. Дўстим ва мен талаба шартномаси ва рўйхатдан ўтиш билан яшадик, аммо маълум бўлишича, бир неча ой ўтгач, уй эгаси бизни огоҳлантирмасдан шартномани бекор қилган. Иш топиш қийин, ўқиш жадвалим иш жадвалимга тўғри келмайди.
Талабалар бегона шаҳарга кўчиб ўтишининг ижобий ва салбий томонлари
Бунинг ягона афзаллиги иқтисодий ўсиш ва мулоқотдаги хилма-хилликдир, яъни бошқа шаҳарлар/мамлакатлардан келган меҳмонлар билан мулоқот қилиш орқали маҳаллий аҳоли янги нарсаларни ўрганади. Иқтисодий жиҳатдан ташриф буюрган талабалар уй-жой, озиқ-овқат, транспорт ва вақтичоғликка пул сарфлашади, бу эса маҳаллий иқтисодиётни рағбатлантиради. Кўпгина талабалар хизмат кўрсатиш ва чакана савдо соҳаларида бандлигини ошириб, ярим кунлик иш билан шуғулланади.
Бу ерда, албатта, кўпроқ салбий томонлар мавжуд. Келаётган талабалар ижарага бериладиган уй-жойга талабни оширади, бу эса ижара нархининг ошишига ва маҳаллий аҳоли учун арзон уй-жой етишмаслигига олиб келиши мумкин. Яшаш уйлари ва квартираларга бўлган юқори талаб барча талабалар учун мос турар-жой билан таъминлашда муаммоларни келтириб чиқариши мумкин.
Уларнинг вақтинчалик мавжудлиги шаҳарга ҳам таъсир қилади. Талабалар кўпинча шаҳарда фақат ўқиш муддати давомида қолишади, бу эса иқтисодиётнинг айрим сегментларида, масалан, ижара уйлари ва меҳнат бозорида беқарорликни келтириб чиқариши мумкин. Ўқишни тугатгандан сўнг кўплаб талабалар ўз шаҳарларига қайтади ёки бошқа мамлакатларга кўчиб ўтади, бу эса узоқ муддатда шаҳарга потенциал фойдани камайтириши мумкин.
Шунингдек, цивилизациядан узоқ жойлардан келган талабалар шаҳарда адашиб қолишади. Жамоат транспортида шахсий жойни бузиш, кўзи оч йигитлар қизларга нотўғри қилиқлар қилади. Улар кўпинча «оломон» ичида юришади ва ўзларини бешафқат тутишади, шовқин-сурон қилишади, чиқиндиларни ташлаб кетишади, бундай ҳаракатлар ташриф буюрадиган талабалар ҳақидаги умумий фикрни бузади.
Тадқиқот талабаларга шахсий ва профессионал ўсиш учун ноёб имкониятларни тақдим этади. Янги муҳитга мослашишда дуч келган қийинчиликларга қарамай, бу тажриба улар учун кўплаб истиқболларни очади. Асосийси, ўзини вазмин ва маданиятли тута билишдир. Бошқа одамларнинг чегараларини ва маданиятини ҳурмат қилинг.
Мақола Арианна Дементьева томонидан тайёрланди.
Журналистика ва оммавий коммуникациялар университети талабаси
