Telegram асосчиси Павел Дуров Париж аэропортида қўлга олинди. ТF1 телеканалига кўра, Франция ҳуқуқ-тартибот идоралари ходимларининг даъволари мессенжердаги шифрланган хабарлар билан боғлиқ. Франция хавфсизлик хизмати вакилларининг сўзларига кўра, бу мессенжер ёрдамида гиёҳванд моддалар савдоси ва бошқа жиноятларга олиб келади, деди ТF1 манбаси.
Павел Дуров Францияга етиб келганида унинг қўриқчиси ва исми ошкор этилмаган аёл ҳамроҳлик қилган. Тадбиркор ҳибсга олиниши кутилмоқда.
Бундан ташқари, Франция суд полицияси департаменти Дуровга нисбатан қидирув эълон қилган. ТF1 телеканали маълумотларига кўра, ордер Дуровнинг Франция хавфсизлик кучлари билан ҳамкорлик қилмагани сабабли берилган, бу эса уни жиноятлар, жумладан, гиёҳванд моддалар савдоси ва фирибгарликларга шерик қилади.
Le Parisien нашрининг аниқлик киритишича, Франция расмийлари томонидан берилган ордер Дуров мамлакатга келган тақдирдагина фаоллашиши мумкин эди.
«Агар шахс Франция ҳудудига етиб келган бўлса, ордер фаоллаштирилади», дейилади материалда.
LCI телеканали журналисти Кирил Амурский ҳам Дуров Франциядан бошпана сўраолмаслигини тушунтирди, чунки у ушбу республика фуқароси ва фақат шу мамлакатда қидирилмоқда.
Дуровни ҳибсга олиш
Дуров 24 август куни самолёт қўнганидан кўп ўтмай Париж аэропортида қўлга олинди. Тадбиркор Францияда жиноий иш бўйича 20 йилгача қамоқ жазосига маҳкум этилиши мумкин: мамлакат расмийлари уни Телеграмъда модерациянинг етарли даражада ўтказилмагани ва расмийлар билан ҳамкорлик қилгани учун гиёҳванд моддалар савдоси, болаларга қарши жиноятлар ва фирибгарликдаги шерик деб билади. Суд мажлиси 25 август куни бўлиб ўтади.
Дуров аввалроқ Дубайга хавфсизлик хизматлари мессенжер иши тафсилотларига эътибор қаратгани учун кўчиб ўтганини таъкидлаган. LSI телеканалига кўра, Дуров ўзининг Францияда номақбул шахс эканлигини билар эди ва Телеграм фаолиятига бундай эътибор қаратилаётган Европа мамлакатларига ташриф буюрмаган. Канал суҳбатдоши тадбиркорнинг келишини хато деб атади.
Тадбиркор ҳозирда ҳибсда ва 25 август, якшанба куни унга терроризм, жумладан, террорчиликда айблов қўйилиши мумкин. Ҳуқуқ-тартибот идоралари Telegram ва расмийлар ўртасида модерация ва ҳамкорлик йўқлигига ишора қилмоқда. ТF1 телеканали манбасининг қайд этишича, Telegram узоқ йиллар давомида уюшган жиноятчилик учун асосий платформа бўлиб келган.
«У ўз платформасида модерация қилмасдан ёки ҳуқуқни муҳофаза қилиш органлари билан ҳамкорлик қилмасдан кўплаб қонунбузарликлар ва жиноятларга йўл қўйди», — деди у.
Дуров Францияда 20 йиллик қамоқ жазосига ҳукм қилиниши мумкин.
Телеканал маълумотларига кўра, Франция ҳукумати Дуровнинг ҳибсга олиниши Европанинг бошқа давлатларига терроризм ҳолатлари бўйича шифрланган алоқаларга кириш учун босимни кучайтиришга ёрдам беради, деб умид қилмоқда.
Россиядаги реакция
Россиянинг Франциядаги элчихонаси Телеграм асосчиси Павел Дуров Парижда ҳибсга олинганидан сўнг дарҳол Россия фуқаросининг ҳибсга олиниши билан боғлиқ вазиятга ойдинлик киритиш учун зарур чораларни кўрди, деб хабар бермоқда «ТАСС».
Давлат думаси спикери ўринбосари Владислав Даванков аллақачон Россия Ташқи ишлар вазирлиги раҳбари Сергей Лавровга Павел Дуровнинг озод этилишига кўмаклашишни сўраб хат йўллаган. «Дуровнинг ҳибсга олиниши сиёсий сабабларга кўра бўлиши ва Telegram фойдаланувчиларининг шахсий маълумотларига кириш воситаси сифатида фойдаланиши мумкин. Буни қабул қилиб бўлмайди», — дея таъкидлади Даванков Telegramʼдаги каналида.
«Французлар сўз эркинлиги ва Европа қадриятлари учун курашни давом эттирмоқда», — дейилади сенатор Андрей Клишаснинг Telegram-каналида.
Қайд этиш жоизки, тадбиркор вакиллари россиялик дипломатлар билан алоқага чиқмаган. Департамент депутат Владислав Даванковнинг мурожаатидан анча олдин жавоб берганини таъкидлади.
ТИВ вакили Мария Захарова Ғарб инсон ҳуқуқлари ташкилотлари 2018 йилда Россия расмийларидан Telegram ишига аралашмасликни талаб қилганини эслади. «Сизнингча, улар бу сафар Парижга мурожаат қилиб, Дуровни озод қилишни талаб қилишадими ёки тилларини ютиб юборишадими?»
Ғарб реакцияси
Telegram асосчиси Павел Дуровнинг Францияда ҳибсга олиниши «ҳукуматлар ва разведка идоралари буйруғи билан ҳақиқатни цензура қилишдан» бош тортганлар учун огоҳлантиришдир, деди америкалик журналист Такер Карлсон ўзининг Х саҳифасида.
«Павел Дуров ҳукумат Telegramʼни назорат остига олишга уринганида Россияни тарк этди. Лекин охир-оқибат, уни жамоатчилик сўз эркинлигидан баҳраманд бўлишига имкон бергани учун ҳибсга олган Путин эмас. У Байден маъмуриятининг иттифоқчиси бўлган Ғарб давлати томонидан ҳибсга олинган. <...> Эркин дунёга зулмат шиддат билан тушмоқда», деб ёзади Карлсон.
Телеграм асосчиси Павел Дуровнинг Парижда ҳибсга олиниши сўз эркинлигини кафолатловчи Америка Конституциясига киритилган биринчи тузатишнинг жуда ишончли рекламаси. Бу ҳақда миллиардер Илон Маск Хъда ёзган.
«POV: Европада 2030 йил ва сиз мемни ёқтирганингиз учун қатл қилиняпсиз», — дея қўшимча қилди у.
«Конгресс диний эътиқодга оид ёки унинг эркин амалга оширилишини тақиқловчи ҳеч қандай қонун қабул қилмайди; ёки сўз ёки матбуот эркинлигини чеклаш; ёки халқнинг тинч йўл билан йиғилиш ва ҳукуматдан шикоятларини бартараф этиш учун илтимоснома билан мурожаат қилиш ҳуқуқи», — дейилади Қўшма Штатлар Конституциясига киритилган биринчи тузатишда.
Павел Дуров ким?
Павел Дуров — тадбиркор ва миллиардер, ВКонтакте ижтимоий тармоғи ва Telegram мессенжери асосчиси сифатида танилган. Охиргиси 2013 йил август ойида ишга туширилган. Дастлаб компаниянинг бош қароргоҳи Берлинда бўлган, бироқ 2017 йилда Дуров Дубайга кўчиб ўтишини эълон қилган. Телеграм - бу учинчи томон томонидан тасдиқланган шифрлаш ва APIʼларни таклиф қилувчи бепул, очиқ манбали хабар алмашиш иловаси. Иловадаги чатлар махфий ва булутга бўлинади. Telegramʼнинг ФСБга шифрлаш калитларини беришдан бош тортгани Россияда мессенжернинг икки йилдан ортиқ блокланишига сабаб бўлди. Ишлаб чиқувчилар разведка хизматини «калитлар» билан таъминлаш техник жиҳатдан мумкин эмаслигини таъкидладилар, чунки маъмурда хабарларни декодлаш учун зарур бўлган маълумотларга кириш имкони йўқ.
Август ойи бошида Павел Дуров биринчи марта Блоомберг миллиардерлари индексига (BBI) киритилди. Forbes маълумотларига кўра, унинг бойлиги 9,15 миллиард доллар билан 279-ўринни эгаллаган.
