Агар тарихга назар ташласак, инфолўлилик янги ҳодиса эмаслигини тушунамиз. Қадим замонларда ҳам сеҳрли ичимликлар, туморлар ёки ҳатто муваффақият учун маслаҳатлар сотадиган фирибгарлар ва ёлғончилар бор эди. Бундай одамлар мураккаб муаммоларни осон ҳал қилишни ваъда қилади. Бу соғлиқ, бойлик ёки муваффақият бўлиши мумкин. Металлни олтинга айлантиришга ҳаракат қилган (ёки ҳаракат қилаётгандек бўлган) ўрта аср алкимёгарлари ҳам замонавий инфолўлиларнинг прототипи ҳисобланиши мумкин.
Асрлар давомида инфолўлиликнинг турли шакллари пайдо бўлди. 18–19-асрларда босма нашрлар ва оммавий китоб нашр этишнинг ривожланиши билан «мўъжизавий дори воситалари» ва «махфий усуллар»нинг тарқалиши янада кенг тус олди. Газета ва журналлар тезкор натижалар ва осон муваффақиятни ваъда қилувчи рекламалар билан тўлиб кетди. Ушбу «ахборот маҳсулотлари» одатда содда ўқувчиларнинг пулларини алдашга уриниш бўлиб чиққан.
Бугунги кунда инфолўлилик технология туфайли янги чўққиларни забт этди. Ижтимоий тармоқлар, блоглар, видеохостинг сайтлари, шунингдек, турли онлайн платформалар ахборот лўлиларга ўз хизматларини тарқатиш учун идеал муҳитни тақдим этди. Улар шахсий ўсишдан тортиб инвестиция ва тадбиркорликгача бўлган мавзуларда курслар, вебинарлар, тренинглар ва маслаҳатларни таклиф қилади.
Замонавий инфолўлилар ўз маҳсулотларини иложи борича жозибали қилиш учун маркетинг усулларидан моҳирона фойдаланади:
Муваффақиятли имиж яратиш: инфолўлилар кўпинча ўзининг малакасини тасдиқлаши керак бўлган ҳашаматли турмуш тарзини намойиш этади. Улар қимматбаҳо меҳмонхоналарда, нуфузли автомобиллар олдида ёки тропик ороллар пляжларида муваффақиятли ва осон турмуш тарзи иллюзиясини яратиб, фотосуратларни нашр этади.
Тез натижалар ваъдаси: инфолўлиликнинг асосий хусусияти тез ва осон муваффақиятга эришишдир. Уларнинг таъкидлашича, усуллар сизга «бир ойда миллион топиш» ёки «бир ҳафта ичида ҳаётдаги севгини топишга» ёрдам беради.
Ижтимоий далиллардан фойдаланиш: инфолўлилар ўзларининг «талабалари»нинг муваффақияти ҳақидаги шарҳлар ва мисоллардан фаол фойдаланади. Кўпинча бўрттирилган ёки ҳатто уйдирма бўлган бу ҳикоялар потенциал мижозларни таклиф қилинган курсларнинг самарадорлигига ишонтириши керак.
Оммавий аудиторияни жалб қилиш: Интернет туфайли инфолўлилар ўз ғояларини ижтимоий тармоқлар, блоглар ва ЁуТубе каналлари орқали тарқатиш орқали катта аудиторияни қамраб олишлари мумкин. Улар потенциал мижозларни топиш учун мақсадли рекламадан фаол фойдаланади.
Замонавий инфолўлилик турли соҳаларни қамраб олади: молия ва бизнесдан шахсий ўсиш ва соғлиққача. Мана бир нечта мисоллар:
Молиявий гурулар: бу одамлар криптовалюталарга қандай қилиб тўғри сармоя киритиш ёки пул ишлашни ўргатишга ваъда беришади. Кўпинча, уларнинг маслаҳатлари жуда умумий бўлади ёки оддийгина қилиб айтганда, ишламайди;
Бизнес мураббийлар: улар сизга қандай қилиб муваффақиятли бизнес қуришни ўргатадиган курслар ва тренингларни сотади. Бироқ амалда уларнинг кўпчилиги ҳеч қачон ўзлари муваффақиятли бизнес юритмаган ва фақат ушбу курсларни сотиш орқали пул ишлайдиган кишилар бўлиб чиқади;
Шахсий ривожланиш бўйича мураббийлар: улар сизни ҳаётингизни яхши томонга ўзгартиришга ёрдам берадиган турли хил психологик техникалар ёки усуллардан фойдаланади.
Инфолўлилар ўсиб бориши билан, бундай схемаларни фош қиладиган одамлар сони ҳам ошади. ЁуТубе, блоглар ва ижтимоий тармоқларда бундай курслар ва тренингларнинг ҳақиқий қийматини (ёки кўпинча уларнинг этишмаслигини) кўрсатадиган танқидий шарҳлар ва ваҳийлар пайдо бўлади. Кўпроқ одамлар инфолўлиларнинг ваъдалари ҳақиқат бўлиш учун жуда яхши эканини тушуна бошлади.
Қолаверса, айрим давлатлар расмийлари ҳам бу муаммога эътибор қарата бошлади. Истеъмолчиларни фирибгарлик ва сифатсиз хизматлардан ҳимоя қилишга қаратилган қонунлар қабул қилинмоқда, интернетда реклама қилиш қоидалари кучайтирилмоқда.
Инфолўлилик — инсоният тарихи давомида турли шаклларда мавжуд бўлган ҳодиса. Бугунги кунда у янги, рақамли шаклга эга бўлиб, уни янада кенгроқ миқёсга этказиш имконини беради. Бироқ истеъмолчилар ўртасида танқидий фикрлашнинг ўсиши ва қонунчиликнинг ривожланиши билан инфолўлилар аста-секин ўз таъсирини йўқотишига умид бор ва одамлар ахборот маҳсулотларини танлашда кўпроқ танланади.
