Кўплаб ёшлар учун ижтимоий джетлаг ҳаётнинг одатий қисмига айланди. Иш кунларидаги эрталабки машғулотлар, тунги базмлару навбатли ишлар уйқу тартибининг доимий ўзгаришларига олиб келади, бу эса кайфият ва самарадорликка кучли таъсир кўрсатади.
«Ижтимоий джетлаг» сабаблари:
«Ижтимоий джетлаг»нинг асосий сабабларидан бири иш жадвали билан табиий биоритмлар ўртасидаги номувофиқликдир. Одамлар кўпинча ўз мажбуриятларининг асири бўлиб қолишади — иш кунларидаги эрта туришлар дам олиш ёки дўстлар билан учрашиш имконияти туғилган дам олиш кунларидаги кеч ётиш билан алмашади. Тартиблар ўртасидаги бу доимий ўзгаришлар сиркад ритмларини бузади, натижада ҳолсизлик ва чарчоқ ҳисси пайдо бўлади.
Шунингдек, «ижтимоий джетлаг»нинг ривожланишида технологиялар ҳам муҳим роль ўйнайди. Дам олиш ва уйқуга тайёргарликка бағишланиши мумкин бўлган кечки вақт тобора кўпроқ гаджетлар билан ўтказилмоқда. Кўпчилик уйқудан олдин ижтимоий тармоқларни текшириш, сериаллар кўриш ёки дўстлари билан ёзишишни давом эттиради. Экранлардан чиқадиган ёруғлик уйқу гормони — мелатонин ишлаб чиқарилишини пасайтиради, бу эса уйқуга кетишни қийинлаштиради ва эрталабки уйғонишни янада мушкуллаштиради.
«Ижтимоий джетлаг» оқибатлари:
Буларнинг барчаси нафақат жисмоний ҳолатга, балки руҳий саломатликка ҳам таъсир қилади. Доимий уйқусизлик диққатнинг пасайиши, кайфиятнинг ёмонлашиши ва ҳатто депрессия ҳамда хавотирли ҳолатларнинг ривожланишига олиб келиши мумкин. «Ижтимоий жетлаг»дан азият чекаётган ёшлар кўпинча самарадорлик билан боғлиқ муаммоларга дуч келишади, бу эса уларнинг ўқиши, иши ва умуман ҳаёт сифатига таъсир кўрсатади.
«Ижтимоий джетлаг»га қарши курашиш усуллари:
Бу ҳодисага қарши курашишнинг усуллари мавжуд. Асосий усуллардан бири доимий уйқу тартибини шакллантириш ҳисобланади. Ҳатто дам олиш кунларида ҳам кундалик ва дам олиш кунлари ўртасидаги фарқни камайтиришга ҳаракат қилиш лозим. Уйқудан олдин гаджетлардан фойдаланиш вақтини чеклаш ҳам уйқу сифатини яхшилашга ёрдам беради. Мутахассислар мияга дам олиш тартибига мослашиш имконини бериш учун уйқуга кетишдан камида бир соат олдин экранлардан воз кечишни тавсия этишади. Жисмоний фаоллик ва етарли миқдордаги кундузи қуёш нури ҳам биологик соатларга ижобий таъсир кўрсатиши мумкин, бу эса организмнинг ташқи шароитларга яхшироқ мослашишига ёрдам беради.
«Ижтимоий джетлаг» — бу шунчаки вақтинчалик чарчоқ эмас. Бу тўпланиб, ҳаётнинг кўплаб жабҳаларига таъсир қилиши мумкин бўлган муаммодир. Кечки базмларда қатнашиш ёки ётоқда смартфондан фойдаланиш каби кичик одатлар қандай қилиб уйқу ва умуман саломатлик билан боғлиқ жиддий муаммоларга сабаб бўлиши мумкинлигини тушуниш муҳимдир.
