5-9-aprel kunlari Samarqandda Parlamentlararo ittifoq Assambleyasining 150-yubiley majlisi boʻlib oʻtadi, unda dunyoning 180 dan ortiq mamlakatlari parlamentlari vakillari ishtirok etadi, ishtirokchilarning umumiy soni 2000 dan oshadi.
Yigʻilishda ushbu tadbirni Oʻzbekistonda oʻtkazish tashabbusi bilan chiqqan Shavkat Mirziyoyev ishtirok etadi.
Taʼkidlash joizki, 1889-yildayoq koʻp tomonlama siyosiy tashkilot sifatida tashkil etilgan Parlamentlararo ittifoq parlamentlararo hamkorlik sohasida muhim oʻrinlardan birini egallaydi. Bundan tashqari, tashkilot 2002-yildan buyon BMTda maslahat maqomiga ega.
Rejalashtirilgan tadbir oʻzining koʻlami va ahamiyatiga koʻra, hech mubolagʻasiz, Markaziy Osiyoda tarixiy voqeadir. Shu bilan birga, Parlamentlararo ittifoq Assambleyasining yubiley sessiyasini Oʻzbekistonda oʻtkazish toʻgʻrisidagi qaror mamlakatdagi demokratik islohotlar va parlamentarizm rivojining xalqaro eʼtirofining yorqin ifodasi, shuningdek, Oʻzbekistonning mintaqadagi konstruktiv siyosiy muloqot markazi sifatidagi maqomini tasdiqlaydi.
Assambleyaning asosiy mavzusi “Ijtimoiy taraqqiyot va adolat uchun parlament harakati” boʻlib, unda kambagʻallikni qisqartirish, munosib mehnat sharoitlarini yaratish, ijtimoiy faollikni qoʻllab-quvvatlash, shuningdek, qarorlar qabul qilish jarayonida aholining zaif qatlamlari ishtirokini oshirish kabi muhim masalalar muhokama qilinadi.
Shuningdek, Assambleyada xalqaro kun tartibining eng muhim masalalari boʻyicha parlamentlar oʻrtasida tajriba almashish, BRMga erishish boʻyicha parlamentlar hamkorligi, inson huquqlari, gender tenglik, yoshlarning huquq va imkoniyatlarini kengaytirish va iqlim oʻzgarishiga qarshi kurashish sohasidagi hamkorlik masalalari muhokama qilinadi.
Bu masalalarning barchasi Oʻzbekistonda inson farovonligi va jamiyatning barqaror rivojlanishini taʼminlash maqsadida ijtimoiy adolat va birdamlik tamoyillariga asoslangan holda amalga oshirilayotgan ijtimoiy-iqtisodiy siyosat bilan hamohangdir.
Xususan, Oʻzbekistonda “Inson qadri uchun” tamoyili asosida amalga oshirilayotgan islohotlar inson huquq va erkinliklarini taʼminlash hamda faol fuqarolik jamiyatini shakllantirishga qaratilgan.
Xususan, xotin-qizlarning mamlakat ijtimoiy, siyosiy hayotidagi rolini oshirish boʻyicha izchil ishlar olib borilmoqda, xotin-qizlar va erkaklarning teng huquq hamda imkoniyatlarini, shuningdek, nogironligi boʻlgan shaxslarning huquqlarini kafolatlaydigan huquqiy mexanizmlar takomillashtirilmoqda, atrof-muhitni muhofaza qilishga qaratilgan kompleks chora-tadbirlar qabul qilindi. Parlament BMTning Nogironlar huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyasini ratifikatsiya qildi. Mamlakatda majburiy va bolalar mehnatiga barham berildi, shuningdek, fuqaroligi boʻlmagan shaxslar sonini kamaytirish va boshqa koʻplab choralar koʻrildi.
Shu bilan birga, yuqorida koʻrsatilgan islohotlarni amalga oshirishda, shu jumladan BRMga erishishda davlat hokimiyatining oliy vakillik organi sifatida mamlakat parlamenti muhim rol oʻynaydi.
Aynan Oʻzbekiston Prezidentining tashabbusi bilan 2022-yilda BMT Bosh Assambleyasining “Barqaror rivojlanish maqsadlariga erishish jadallashtirish parlamentining rolini kuchaytirish toʻgʻrisida”gi rezolyutsiyasi qabul qilindi, unda:
jahon parlamentlariga barqaror rivojlanish sohasidagi maqsadlarga erishish va vazifalarni hal qilishda milliy huquqiy bazaning hissasini baholashni tavsiya etadi;
gender tengligi va xotin-qizlarning huquq va imkoniyatlarini kengaytirishni Barqaror rivojlanish maqsadlariga erishish boʻyicha saʼy-harakatlarning markaziy elementiga aylantirishni taklif qiladi;
shuningdek, parlamentlarni barqaror rivojlanishni amalga oshirishda yoshlarning toʻliq, teng huquqli va ahamiyatli ishtirokini taʼminlash yoʻllarini izlashga chaqiradi.
Parlamentlararo ittifoq Assambleyasining yubiley sessiyasi yakunlari boʻyicha oʻrta va uzoq muddatli istiqbolga moʻljallangan dunyodagi parlament harakatining ustuvor yoʻnalishlarini belgilashda asosiy hujjat boʻladigan tegishli rezolyutsiya va Toshkent deklaratsiyasi qabul qilinadi.
Rejalashtirilgan tadbir dunyoning deyarli barcha parlamentlari barqaror rivojlanishning dolzarb masalalari boʻyicha “soatlarni solishtirish” va global hamda mintaqaviy darajadagi dolzarb muammolarni hal qilish boʻyicha yanada konsolidatsiyalashgan pozitsiyalarni ishlab chiqishi mumkin boʻlgan juda samarali xalqaro platforma boʻlib xizmat qiladi.
Umuman olganda, Oʻzbekistonda bunday tarixiy tadbirning oʻtkazilishi mamlakatning parlament diplomatiyasining jahon markazi sifatidagi mavqeini mustahkamlashga imkon beradi.
