Пойтахтдаги уйлар харидори кимлар?
Айни пайтда Тошкент уй-жой бозорида асосан «Комфорт» тоифаси деб эълон қилинган объектлар қурилмоқда, бироқ уларнинг аксариятини «Эконом» тоифасига киритиш мумкин. Мутахассисларнинг фикрига кўра, уй-жой сотиб олишда инвесторларнинг улуши 40-50%, хўжаликлар улуши эса 50-60% ни ташкил қилади.
Айни пайтда Тошкент уй-жой бозорида асосан «Комфорт» класси деб эълон қилинган лойиҳалар қурилмоқда, бироқ бу лойиҳаларнинг салмоқли қисмини ўз хусусиятларига кўра иқтисод тоифасига киритиш мумкин, дея қайд этади Commonwealth Partnership экспертлари.
Айни пайтда қурилиш босқичида ва фойдаланишда эконом - 2 (2%), комфорт - 73 (59)%, бизнес - 25 (20%) ва премиум - 23 (19%) тоифадаги квартиралар жорий этилган.
Маълумотларга кўра, фуқароларнинг танлови комфорт тоифадаги квартираларни сотиб олишга кўпроқ тўғри келади, бу 50-60%, шунингдек, бизнес — 30-40% ва премиум -10%. Асосий харидорлар ўзбекларнинг ўзлари, хорижликларнинг улуши эса бор-йўғи 2-5 фоизни ташкил этади.
Қайд этилишича, савдоларнинг 20-50 фоизи Самарқанд вилояти ва водийси аҳолиси ҳиссасига тўғри келади. Шунингдек, сотувлар ҳар йили 5% га ошади, бу лойиҳалар сонининг кўпайиши ва ижобий макроиқтисодий вазиятдир.
Бундан ташқари, 2023 йилда тижорат банклари томонидан 16,85 триллион сўмлик ипотека кредитлари ажратилди, бу 2022 йилга нисбатан 17 фоизга кўпдир. CMWP ҳисоб-китобларига кўра, доллар эквивалентида (10,6 фоиз) берилган ипотека кредитлари ҳажмининг ўсиши кузатилмоқда. 2022 йилги маълумотларга кўра, бу миқдор 1 300 миллион долларни, 2023 йилда эса 1 439 миллион долларни ташкил этган.
2022 йилда барча кредитлар ҳажмининг 75 фоизи, 2023 йилда эса 60 фоизи бирламчи бозорга ажратилган. Иккиламчи уй-жой бозорида эса 15% га ўсиш кузатилмоқда: 2022 йилда иккиламчи уй-жойларнинг 25%, 2023 йилда эса 40%.
Бирлашган Миллатлар Ташкилоти тараққиёт дастури ҳисоботига кўра, Ўзбекистон иқтисодиётида кулранг бозорнинг ўта юқори даражаси қарийб 50 фоизни ташкил этади. Стратегик ривожланиш агентлиги маълумотларига кўра, турли соҳаларда соядаги бизнес сектори 48% дан 62% гача эгаллайди, аммо сояда жойлашган иқтисодиёт ҳажми ҳақида аниқ маълумотлар мавжуд эмас. Бу омил ипотека кредитини олиш имкониятини сезиларли даражада мураккаблаштиради.
Шунингдек, яшаш шароитларини яхшилашга интилаётган кам таъминланган оилалар учун ипотека имтиёзлари тақдим этилади, улар аллақачон фойдаланишга топширилган янги биноларга тегишли.
Мутахассисларнинг фикрича, бу бозорда инвесторларнинг улуши 40-50%, хўжалик соҳиблари эса 50-60%. Инвесторлар квартирани пойдевор қуриш босқичида ёки қурилишнинг биринчи йилида сотиб олишади, хўжалик соҳиблари эса қурилишнинг иккинчи йилида квартира сотиб олишади ёки тайёр мулкни сотиб олишади.
Асосий муаммо — ипотека олиш учун кадастр зарурати. Ипотекадан фойдаланиш фақат участкалар фойдаланишга топширилгандан кейин мумкин (жамининг 15-30%).
Бозорда брендга содиқлик мавжуд, аммо савдо жамоаси ҳам муҳим роль ўйнайди. Кўпинча мижоз брендга эмас, балки ўзига таниш менежерга мурожаат қилади.
Айни пайтда қурилиш босқичида ва фойдаланишда эконом - 2 (2%), комфорт - 73 (59)%, бизнес - 25 (20%) ва премиум - 23 (19%) тоифадаги квартиралар жорий этилган.
Маълумотларга кўра, фуқароларнинг танлови комфорт тоифадаги квартираларни сотиб олишга кўпроқ тўғри келади, бу 50-60%, шунингдек, бизнес — 30-40% ва премиум -10%. Асосий харидорлар ўзбекларнинг ўзлари, хорижликларнинг улуши эса бор-йўғи 2-5 фоизни ташкил этади.
Қайд этилишича, савдоларнинг 20-50 фоизи Самарқанд вилояти ва водийси аҳолиси ҳиссасига тўғри келади. Шунингдек, сотувлар ҳар йили 5% га ошади, бу лойиҳалар сонининг кўпайиши ва ижобий макроиқтисодий вазиятдир.
Бундан ташқари, 2023 йилда тижорат банклари томонидан 16,85 триллион сўмлик ипотека кредитлари ажратилди, бу 2022 йилга нисбатан 17 фоизга кўпдир. CMWP ҳисоб-китобларига кўра, доллар эквивалентида (10,6 фоиз) берилган ипотека кредитлари ҳажмининг ўсиши кузатилмоқда. 2022 йилги маълумотларга кўра, бу миқдор 1 300 миллион долларни, 2023 йилда эса 1 439 миллион долларни ташкил этган.
2022 йилда барча кредитлар ҳажмининг 75 фоизи, 2023 йилда эса 60 фоизи бирламчи бозорга ажратилган. Иккиламчи уй-жой бозорида эса 15% га ўсиш кузатилмоқда: 2022 йилда иккиламчи уй-жойларнинг 25%, 2023 йилда эса 40%.
Бирлашган Миллатлар Ташкилоти тараққиёт дастури ҳисоботига кўра, Ўзбекистон иқтисодиётида кулранг бозорнинг ўта юқори даражаси қарийб 50 фоизни ташкил этади. Стратегик ривожланиш агентлиги маълумотларига кўра, турли соҳаларда соядаги бизнес сектори 48% дан 62% гача эгаллайди, аммо сояда жойлашган иқтисодиёт ҳажми ҳақида аниқ маълумотлар мавжуд эмас. Бу омил ипотека кредитини олиш имкониятини сезиларли даражада мураккаблаштиради.
Шунингдек, яшаш шароитларини яхшилашга интилаётган кам таъминланган оилалар учун ипотека имтиёзлари тақдим этилади, улар аллақачон фойдаланишга топширилган янги биноларга тегишли.
Инвестор ёки мулкдор — Тошкент шаҳридаги уй-жойнинг асосий харидори ким?
Мутахассисларнинг фикрича, бу бозорда инвесторларнинг улуши 40-50%, хўжалик соҳиблари эса 50-60%. Инвесторлар квартирани пойдевор қуриш босқичида ёки қурилишнинг биринчи йилида сотиб олишади, хўжалик соҳиблари эса қурилишнинг иккинчи йилида квартира сотиб олишади ёки тайёр мулкни сотиб олишади.
Ўзбекистонда оммавий ипотека кредитлашнинг асосий тўсиқлари
Асосий муаммо — ипотека олиш учун кадастр зарурати. Ипотекадан фойдаланиш фақат участкалар фойдаланишга топширилгандан кейин мумкин (жамининг 15-30%).
Нимага эътибор бериш керак?
- Харидорларнинг 50-60% комфортни афзал кўради;
- 30-40% - бизнес;
- 10% - премиум.
Бозорда брендга содиқлик мавжуд, аммо савдо жамоаси ҳам муҳим роль ўйнайди. Кўпинча мижоз брендга эмас, балки ўзига таниш менежерга мурожаат қилади.
