2025-yil 1-yanvardan boshlab hokimliklar (O‘zbekiston shaharlari, tumanlari va viloyatlari ma’muriyatlari) yangi ma’muriy vakolatlar va ko‘proq moliyaviy mustaqillik oladi. Bu prezidentning 20 dekabr kuni imzolangan “Hududlarda yuqori iqtisodiy o‘sish va aholi bandligini ta’minlashning yangi tizimini joriy etish hamda bu borada mahalliy hokimliklarning roli va mas’uliyatini oshirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi farmonida nazarda tutilgan.
Ma’muriy rejadagi asosiy o‘zgarishlar quyidagilarni o‘z ichiga oladi:
davlat organlari va biznes o‘rtasidagi o‘zaro hamkorlikni yaxshilash uchun Tadbirkorlarning jamoatchilik kengashlarini tashkil etish;
ayrim vazirliklar va idoralarning tuman (shahar) bo‘limlari rahbarlarini lavozimga tayinlash va lavozimdan ozod qilish, shuningdek ularga nisbatan rag‘batlantirish yoki intizomiy javobgarlik choralarini qo‘llash huquqi. Gap quyidagi bo‘limlar haqida ketmoqda: iqtisodiyot va moliya; kambag‘allikni qisqartirish va bandlikka ko‘maklashish; investisiyalar, sanoat va savdo; qishloq xo‘jaligi; qurilish va uy-joy kommunal xo‘jaligi; madaniyat; oila va ayollar; Yoshlar ishlari agentligi;
2025-yil 1-yanvardan 2026-yil 1-yanvarga qadar ayrim tuman va shaharlarda “Aholi va tadbirkorlar manfaatlariga xizmat qilish” huquqiy tajribasini o‘tkazish;
loyihalarni g‘oyadan yakuniy natijagacha amalga oshirish uchun to‘g‘ridan to‘g‘ri hokimlarga bo‘ysunuvchi loyiha ofislarini tashkil etish;
loyiha ofislari xodimlarini rag‘batlantirish uchun budjetdan tashqari mablag‘lardan foydalanish imkoniyati;
hokim o‘rinbosarlarini vazirliklarning markaziy apparatlariga tajriba almashish va o‘qitish uchun jalb etish;
boshqaruv kompetensiyalarini rivojlantirish uchun idoralar o‘rtasida kadrlar rotatsiyasini amalga oshirish.
Quyidagi chora-tadbirlar tumanlar va shaharlar mahalliy byudjetlari xarajatlarini bosqichma-bosqich ularning o‘z daromadlari va ichki manbalari hisobidan to‘liq qoplanishiga erishishga qaratilgan. Asosiy yangiliklar orasida:
bir qator soliqlardan, shu jumladan aylanmadan olinadigan soliq, yuridik shaxslarning mol-mulkiga solinadigan soliq, yuridik shaxslardan olinadigan yer solig‘i, shuningdek davlat aktivlarini ijaraga berishdan olinadigan daromadlardan tushadigan tushumlarning 100 foizini mahalliy budjetlarga o‘tkazish;
jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig‘idan tushgan tushumlarning kamida 50 foizi, ayrim istisnolardan tashqari, mahalliy byudjetlarda qoladi;
hokimliklarga tegishli aksiyalarni (ulushlarni) sotishdan tushgan mablag‘larning 90 foizi Qoraqalpog‘iston Respublikasi budjeti, viloyatlar budjetlari, Toshkent shahar budjeti va tegishli tuman yoki shahar budjeti o‘rtasida taqsimlanadi;
Hokimliklar quyidagi huquqlarga ega bo‘ladi:
ko‘chmas mulk uchun ijara haqining eng kam miqdorini belgilangan eng kam miqdoridan ikki baravargacha oshirish;
suv resurslaridan foydalanganlik uchun soliq stavkasiga 0,7 martadan 1,5 martagacha tuzatish kiritish;
ayrim qurilish materiallarini qazib olish uchun yer qa’ridan foydalanganlik uchun soliq stavkasini 1,3 baravargacha oshirish;
olti oy mobaynida sotilmagan, qiymati 1,875 mlrd so‘mgacha (146 ming AQSH dollaridan ortiq) bo‘lgan, maydoni 10 ming kvadrat metrdan ortiq bo‘lgan binolar va uchastkalarni to‘g‘ridan to‘g‘ri sotish yoki ijaraga berish.
Qoraqalpog‘iston va viloyatlar rahbarlariga Tadbirkorlik infratuzilmasini rivojlantirish jamg‘armasi mablag‘laridan drayver loyihalarni amalga oshirish va muhandislik-kommunikatsiya tarmoqlarini rivojlantirish uchun foydalanishga ruxsat berildi.
