Нитрозаминлар сув ва озиқ-овқат таркибида оз миқдорда бўлган органик бирикмалардир. Улар нитритлар ёки нитратлар ва маълум аминлар ўртасидаги кимёвий реакция натижасида ҳосил бўлади ва уларни ишлаб чиқариш ёки сақлаш вақтида дори воситаларида ҳосил бўлиши мумкин.
Ушбу кимёвий моддалар канцероген бўлиши мумкин, яъни улар саратонга олиб келади ва генотоксик, яъни ДНКга зарар этказади. Ҳайвонларда ўтказилган тадқиқотлар шуни кўрсатдики, нитрозаминлар, масалан, жигар ўсмалари хавфи ортиши билан боғлиқ бўлиши мумкин.
Нитрозаминлар қуритилган гўшт, қайта ишланган балиқ, какао, пиво ва бошқа алкоголли ичимликлар каби турли хил озиқ-овқатларда топилган. Улар қайта ишланган сабзавотлар, донлар, сут ва сут маҳсулотлари, шунингдек, ферментланган, тузланган ва зираворланган овқатларда ҳам учрайди.
Бироқ EFSA маълум озиқ-овқат тоифаларида нитрозаминлар мавжудлиги ҳақида «билим бўшлиқлари» мавжудлигини тан олди. Истеъмолчиларни ҳимоя қилиш учун хавфни баҳолашда энг ёмон стсенарий ишлатилган.
«Озиқ-овқат таркибидаги барча нитрозаминлар одамлар учун энг зарарли нитрозамин каби канцероген потенциалга эга, аммо бу эҳтимолдан йироқ эмас», — дейди EFSA озиқ-овқат занжиридаги ифлослантирувчи моддалар бўйича комиссияси раиси Дитер Шренк.
Балансланган ва хилма-хил овқатланиш нитрозаминларни истеъмол қилишни камайтиришга ёрдам беради.
Дори-дармонлар ҳам зарарланган бўлиши мумкин
Бошқа манбаларга кўра, нитрозаминлар баъзи дориларда ҳам мавжуд. Янгиликни биринчи бўлиб эълон қилган The Pharmaceutical Journal нашри, Европа дори агентлиги (ЭМА) таркибида ортиқча миқдорда нитрозаминлар бўлиши мумкин бўлган 20 га яқин фармацевтика маҳсулотларини аниқлаганини ёзмоқда.
