Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилотининг (ЖССТ) никотин маҳсулотларига замонавий муқобил вариантларга қарши чиқиши бутун дунё бўйлаб миллионлаб чекувчиларнинг ҳаётини хавф остига қўяди, дейди ЖССТнинг икки собиқ расмийси.
«ЖССТнинг вейп ва оғиз бўшлиғи учун никотин пакетларга бошқа тамаки маҳсулотлари бўлгани каби муомала қилиш керак деган позицияси илмий асосга эга эмас. Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилотининг тамаки зарарини камайтириш бўйича қўллаб-қувватламаслиги бутун дунё бўйлаб чекувчи 1,3 млрд одамнинг эрта ўлим хавфи юқори бўлган соғлом имкониятларини чеклайди. Бу позиция хавф пропорционал ёндашувни ўтказиб юборади. Биз ЖССТ мамлакатларга электрон сигареталар ва бошқа никотин этказиб бериш воситаларидан, шу жумладан снус, ниcпаcкс, иситилган тамаки ва тутунсиз тамакидан фойдаланишни ҳисобга олган ҳолда ижобий раҳбарлик ва техник ёрдам кўрсатиши керак деб ҳисоблаймиз», — деб ёзди Роберт Биглхол ва Рут Бонита The Lancet журналида.
Ҳисоботда, шунингдек, ЖССТнинг Тамаки назорати бўйича асосли конвенциясининг (ЖССТ ТНАК) жорий ёндашуви талаб ва таклифни қисқартириш чораларига, масалан, тақиқлар ва нархларни оширишга қаратилганлиги қайд этилган. Ушбу чоралар муҳим бўлсада, ҳисоботда улар этарли эмаслиги таъкидланади. Муаллифларнинг таъкидлашича, ЖССТ ТНАКни амалга ошириш ва чекишнинг тарқалишини камайтириш ўртасида кучли ва изчил боғлиқлик йўқ.
Ҳисобот муаллифлари Янги Зеландия ва Швеция каби мамлакатларнинг электрон сигареталар ва бошқа хавфли никотинли маҳсулотлардан фойдаланиш орқали чекиш даражасини сезиларли даражада камайтиришдаги муваффақиятини таъкидлайди.
Муаллифларнинг таъкидлашича, электрон сигареталар Янги Зеландияда кенг тарқала бошлаганидан буён мамлакатда катталар орасида кунлик чекиш даражаси атиги беш йил ичида деярли 50% га камайди. Ушбу пасайиш вапингнинг машҳурлиги ошиши билан бир вақтга тўғри келди ва тамаки назорати сиёсатида катта ўзгаришларсиз содир бўлди.
Ҳисоботда айтилишича, никотин муқобилларини чекувчилар учун мақбул, фойдаланиш мумкин ва арзонроқ қилиб қўйган Швеция дунёдаги энг паст чекиш кўрсаткичларига эга ва тамаки билан боғлиқ касалликлардан ўлим даражаси паст.
Ҳисобот электрон сигареталар ҳақидаги хавотирларни, хусусан, уларнинг узоқ муддатли таъсири ҳақида номаълумлигини тан олади. Бироқ муаллифларнинг таъкидлашича, потенциал хавфлар чекишнинг белгиланган хавфларидан анча паст бўлиши мумкин. Яна бир муаммо — вояга етмаганларда никотинга қарамлик эҳтимоли. Бироқ вояга етмаганлар орасида вейпнинг кўпайишига қарамай, ҳисоботда вейпинг ва чекишни бошлаш ўртасидаги боғлиқлик ҳақида далиллар йўқлиги таъкидланган.
Биглхол ва Бонитанинг таъкидлашича, ёшлар орасида вейпнинг олдини олиш учун қатъийроқ қоидалар, жумладан, савдо чекловлари ва соғлиқни сақлаш тизимини тарғиб қилиш чоралари зарур, аммо бу чоралар «чекувчи ва чекишни ташлаш учун ёрдамга муҳтож бўлган ёши катта одамларнинг соғлиғига бўлган эҳтиёжлари билан мувозанатли бўлиши керак».
«Сигарет чекишни камайтириш — тамаки билан боғлиқ ўлимларнинг олдини олишнинг энг самарали усули ва тамаки зарарини камайтириш чекиш тарқалишини камайтиришнинг энг тезкор ва адолатли усулидир. ЖССТ никотин етказиб бериш соҳасидаги инновацияларни қабул қилиши керак», — дея хулоса қилади юқумли бўлмаган касалликларга қарши кураш бўйича етакчи экспертлар ҳисобланувчи мақола муаллифлари.
Маълумот учун, Роберт Биглхол 2004 йилдан 2007 йилгача ЖССТ Сурункали касалликлар ва саломатликни мустаҳкамлаш департаменти директори бўлган. Рут Бонита, ўз навбатида, 1999 йилдан 2005 йилгача ЖССТнинг юқумли бўлмаган касалликлар кластерини кузатиш бўйича директор бўлган. Ҳозирда иккаласи ҳам Окленд университетининг фахрий профессори.
