5-fevral, chorshanba kuni AQSH prezidenti Donald Tramp transgender sportchilarni ayollar musobaqalarida ishtirok etishdan chetlatish toʻgʻrisidagi farmonni imzoladi.
Ushbu qaror tarafdorlari uni adolatli deb hisoblashadi, qarshilar esa - bir guruh sportchilar huquqlarining buzilishi.
Farmon Adliya vazirligidan transgender sportchilarning maktablardagi ayollar musobaqalarida ishtirok etishini taqiqlashni talab qiladi. Ushbu talab taʼlim sohasida jins boʻyicha kamsitishni taqiqlovchi qonunning IX boʻlimiga asoslanadi.
“Biz ayollar sportidagi kamsitishlarga chek qoʻyamiz,” - dedi Tramp farmonni imzolash marosimida yosh sportchilar qurshovida. - Mening maʼmuriyatim erkaklarning ayollarni yengishini tomosha qilib oʻtirmaydi.
Farmon zudlik bilan butun mamlakat boʻylab ijro etilishi kerak. Transgender sportchilarga ayollar musobaqalarida qatnashishga ruxsat bergan maktablar federal moliyalashtirishdan mahrum qilinadi.
Milliy talabalar sporti assotsiatsiyasi (NCAA) prezidenti 2024-yil dekabr oyida Senatdagi eshituvda 1,1 mingta taʼlim muassasasida ishtirok etayotgan 520 ming nafar sportchi orasida 10 nafardan kamroq transgender sportchilar borligini maʼlum qilgan edi.
Shunga qaramay, bu savol Trampning saylovoldi mitinglarida transgender sportchilarning ishtirok etishi taqiqlangani haqidagi soʻzlarini olqishlagan saylovchilarga maʼqul kelmoqda. Soʻrovlar shuni koʻrsatadiki, amerikaliklarning aksariyati transgenderlarning gender oʻziga xosligiga mos keladigan sport musobaqalarida ishtirok etishiga qarshi.
Farmon Tramp maʼmuriyatining transgenderlarga nisbatan kengroq tashabbusining bir qismidir. Oq uy allaqachon federal sogʻliqni saqlash dasturlariga 19 yoshgacha boʻlgan shaxslar uchun transgender oʻtish uchun pul toʻlashni taqiqlagan, Pentagon esa barcha transgender shaxslarni AQSH qurolli kuchlari safidan chiqarishni buyurgan.
20-yanvar kuni prezident tomonidan imzolangan birinchi farmon davlat xizmatchilariga “gender” emas, balki “sex” atamasini ishlatishni buyuradi, bunda jins gender oʻzgarishini istisno qiladigan “oʻzgarmas biologik haqiqat” sifatida qaraladi.
Ushbu qarorlarning muxoliflari ular transgender hamjamiyat huquqlarini buzishini daʼvo qilmoqda, tarafdorlari esa bu sportchilarni himoya qilish uchun zarurligini taʼkidlamoqda.
Farmon Bayden maʼmuriyati tomonidan qabul qilingan IX boʻlimning talqinini bekor qiladi, unga koʻra, ushbu qonun transgender shaxslarni jinsi boʻyicha kamsitishdan himoya qiladi. Biroq, 2024-yilda federal sud bu talqinni blokladi.
20 dan ortiq shtatlar allaqachon transgenderlarning ayollar musobaqalarida ishtirok etishini taqiqlovchi qonunlarni qabul qilgan va bu qonunlarning baʼzilari hozirda sudda muhokama qilinmoqda.
Milliy talabalar sporti assotsiatsiyasi (NCAA) transgender sportchilardan sport turiga qarab testosteron testlarini topshirishni talab qiladi.
Bundan tashqari, farmon Ichki xavfsizlik vazirligiga transgender shaxslarning tugʻilgandagi biologik jinsi ayollar musobaqalarida qatnashish uchun AQSHga kirishda eʼlon qilingan jinsga mos kelishiga ishonch hosil qilish uchun ularning viza arizalarini tekshirishni buyuradi.
“Agar siz mamlakatga kirsangiz va ayolman deb daʼvo qilsangiz, aslida esa erkak boʻlib, ayollar musobaqasida qatnashish uchun kelgan boʻlsangiz, biz buni firibgarlik deb hisoblaymiz”, — deb aytgan Oq uy vakili.
Shuningdek, Davlat departamentiga transgender sportchilarni xalqaro musobaqalardan chetlatish uchun Xalqaro Olimpiya qoʻmitasida (XOQ) oʻzgarishlar talab qilish boʻyicha koʻrsatma berildi. Oq uy vakilining taʼkidlashicha, AQSH 2028-yilda Los-Anjelesda boʻlib oʻtadigan Olimpiada oʻyinlarida farmon ijrosini taʼminlash uchun “barcha vakolatlaridan foydalanadi.”
